در سال‌های اخیر، کشورهای متعددی به شدت در حال تحقیق و توسعه و اجرای ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) بوده‌اند که نشان‌دهنده تغییر قابل توجهی به سمت بررسی گزینه‌های سیاست پولی دیجیتال است.

علاقه جهانی به گذار به ارزهای دیجیتال بر اهمیت درک ماهیت و ویژگی های آنها تأکید می کند. یک موضوع بسیار مورد بحث حول این موضوع است که آیا CBDCها باید به طور انحصاری به صورت آنلاین یا آفلاین عمل کنند یا عناصر هر دو را ترکیب کنند.

CBDCها چیست؟

در حالی که ارز فیزیکی به طور گسترده در سطح جهان مورد استفاده قرار می گیرد، استفاده از آن به ویژه در بحبوحه همه گیری کووید19 به دلیل کمبود پول نقد و نگرانی‌های بهداشتی به طور مداوم کاهش می یابد. همانطور که افراد به طور فزاینده‌ای از پول نقد دور می شوند، اتکای بیشتری به تراکنش های مالی دیجیتالی وجود دارد. در سراسر جهان، بانک‌ها و مؤسسات مالی حجم قابل ملاحظه‌ای از تراکنش‌های دیجیتالی را نسبت به شعب فیزیکی انجام می‌دهند.

بخش خدمات مالی اختلالات دیجیتالی قابل توجهی را تجربه کرده است که با ظهور فناوری‌های دفتر کل توزیع شده (DLTs) مانند بلاکچین مشخص شده است. CBDCها نقش مهمی در این روایت بازی می‌کنند و توجه بانک های مرکزی را در حین حرکت در این چشم انداز در حال تحول به خود جلب می کنند.

آنها شکل دیجیتالی ارز را نشان می دهند که توسط دولت ها صادر و تنظیم می شود. در حالی که شباهت‌هایی با ارزهای دیجیتال دارند، اما CBDCها متفاوت هستند زیرا ارزش آن‌ها به ارز فیات رسمی کشور مرتبط است و منعکس‌کننده آن است.

CBDCها چگونه کار می‌کنند؟

رویکردهای توسعه CBDCها متفاوت است. معمولاً انتشار CBDC شامل ایجاد نمایندگی دیجیتالی پول ملی توسط بانک مرکزی می شود. این توکن‌های دیجیتال سپس به مؤسسات مالی مجاز توزیع می‌شوند و امکان گردش کنترل‌ و تنظیم‌شده در سیستم مالی را فراهم می‌کنند.

معماری تکنولوژیکی CBDCها نیز می تواند به طور قابل توجهی متفاوت باشد. یکی از روش‌ها شامل DLT‌ها می‌شود که تراکنش‌های ایمن و شفاف ثبت شده را به شیوه‌ای غیرمتمرکز تسهیل می‌کنند و از یک دفتر کل مقاوم در برابر دستکاری و قابل تأیید اطمینان می‌دهند. به عنوان مثال، e-Naira نیجریه، که در سال 2021 راه اندازی شد، مانند پول نقد فیزیکی عمل می کند و از یک بلاکچین مبتنی بر Fabric با DLT استفاده می‌کند.

در مقابل، انگلستان رویکرد متفاوتی را برای پوند دیجیتال انتخاب کرده است. بانک انگلستان فناوری‌های پایگاه داده توزیع‌شده متمرکز را بر راه‌حل‌های DLT اولویت‌بندی می‌کند و آنها را کارآمدتر و مناسب‌تر می‌داند. این امر ترجیحات تکنولوژیکی متنوعی را که در بین کشورهایی که CBDCهای خود را توسعه می‌دهند، نشان می‌دهد.

انواع CBDC بر اساس قابلیت دسترسی و عملکرد

چشم انداز CBDCها با تنوع مشخص شده است، زیرا هیچ طرح منحصر به فردی برای اجرای آنها وجود ندارد. در عوض، بسیاری از رویکردها در کشورهای مختلف به صورت آزمایشی اجرا می‌شوند که ملاحظات و اهداف متفاوت هر بانک مرکزی را منعکس می‌کنند. این مدل‌های متنوع از زیرساخت‌های تکنولوژیکی دیگر تا چارچوب‌های نظارتی متمایز را شامل می‌شود.

برخی کشورها در حال بررسی یک CBDC خرد هستند که به عموم مردم امکان دسترسی مستقیم به ارز دیجیتال را می‌دهد و اساساً نسخه دیجیتالی پول نقد فیزیکی را ایجاد می‌کند. در مقابل، دیگران بر روی یک CBDC عمده تمرکز می کنند که در درجه اول برای موسسات مالی و تراکنش های بین بانکی طراحی شده است و هدف آن افزایش کارایی سیستم مالی است.

به عنوان مثال، بانک مرکزی اروپا در حال حاضر در حال بررسی استفاده از CBDCهای عمده برای پرداخت های بین بانکی است، در حالی که بانک خلق چین به طور فعال در تحقیق و توسعه یک CBDC خرد به نام DCEP یا یوان دیجیتال مشغول است.

علاوه بر این، درجه حریم خصوصی و ناشناس بودن ارائه شده توسط CBDCها متفاوت است، برخی از کشورها حریم خصوصی کاربران را در اولویت قرار می‌دهند، در حالی که برخی دیگر بر نظارت تأکید می‌کنند.

CBDCهای آنلاین

CBDCها نمایش دیجیتالی ارز رسمی یک کشور در مرز آنلاین هستند که از طریق کانال های الکترونیکی مانند کیف پول دیجیتال، پلتفرم‌های بانکداری آنلاین و سیستم های مالی مختلف مبتنی بر اینترنت قابل دسترسی هستند.

این بعد آنلاین راحتی را تضمین می‌کند و با روند اجتماعی گسترده‌تر به سمت اقتصاد بهتر مطابقت دارد. این امنیت پرداخت را افزایش می دهد و با افزایش سرعت، کاهش هزینه‌ها و دسترسی بیشتر برای کسانی که حساب بانکی ندارند، به نفع سیستم است. برای تراکنش ها و اعتبارسنجی، CBDCهای آنلاین باید به اینترنت متصل باشند تا دسترسی فوری به سیستم بانک مرکزی فراهم شود.

CBDCهای آفلاین

این ارزهای دیجیتال بدون اتصال مداوم به اینترنت قابل دسترسی و استفاده هستند. آنها حتی در تنظیماتی که دسترسی به اینترنت ناقص یا وجود ندارد، تراکنش‌ها را فعال می کنند. برای ذخیره موقت تراکنش‌ها و سپس همگام‌سازی آنها با سیستم مرکزی زمانی که اتصال اینترنتی در دسترس است، CBDC‌های آفلاین اغلب از پروتکل‌ها یا مکانیزَم‌های خاصی استفاده می‌کنند.

آیا می‌توان از CBDCها به صورت آفلاین استفاده کرد؟

علاوه بر این، CBDCها در قلمرویی از عملکردهای آنلاین و آفلاین حرکت می کنند. تراکنش‌های آفلاین CBDC به کاربران امکان می‌دهد بدون اتکا به منبع برق خارجی یا اتصال دفتر کل، تراکنش‌ها را انجام دهند.

CBDCهای آفلاین هم فرصت‌ها و هم چالش‌هایی را در طراحی ایجاد می کنند. تراکنش‌های آفلاین همتا به همتای واقعی به دلیل اتصال ذاتی به دفتر کل از راه دور پیچیده هستند. انتخاب‌های طراحی برای CBDCهای خرد بر اساس سطح همگام سازی با دفتر کل متفاوت است.

در قطعی‌های متناوب، سیستم‌ها ممکن است داده‌های پرداخت محدودی را در دستگاه‌های CBDC برای تکمیل بعدی ذخیره کنند. برای استفاده خارج از محدوده، ممکن است به پردازش آفلاین قوی‌تری نیاز باشد و استفاده خارج از شبکه، پیچیدگی‌هایی را در توزیع و تطبیق ایجاد می‌کند.

با این حال، ظرفیت آفلاین چالش های فنی و سیاستی را به همراه دارد. خطرات شامل خرج مضاعف در صورت به خطر افتادن دستگاه آفلاین و از دست دادن بودجه به دلیل ذخیره سازی مبتنی بر دستگاه است. پرداخت آفلاین به دستگاه‌های کاربر منحصربه‌فرد نیاز دارد که چالش‌هایی را برای امنیت ضد دستکاری ایجاد می‌کند.

در حالی که تلاش‌ها برای گسترش دسترسی به اینترنت ادامه دارد، فراگیر بودن پهنای باند نیز دشوار است. علیرغم چالش‌ها، بانک‌های مرکزی پیش‌بینی می‌کنند که CBDC‌ها با پول نقد همزیستی کنند و اهمیت مداوم قابلیت‌های آفلاین را در دنیایی که استفاده از پول نقد به‌ویژه در اقتصادهای پیشرفته رو به کاهش است، تشخیص می‌دهند.

مسیر پیش رو

در پیمایش چشم انداز CBDCها، تمایز بین عملکردهای آنلاین و آفلاین، یک تعامل پویا از نوآوری های مالی را نشان می دهد. بحث پیرامون CBDCها صرفاً در مورد آنلاین در مقابل آفلاین نیست. این مورد یک کاوش ظریف در مورد اینکه چگونه این ارزهای دیجیتال درک ما از پرداخت ها را در یک اکوسیستم مالی در حال تکامل تغییر شکل می دهند، است.

CBDCها حوزه پرداخت های الکترونیکی را دوباره تعریف می کنند، با CBDCهای آنلاین تجربه ارز دیجیتال یکپارچه را ارائه می دهند، در حالی که همتایان آفلاین آنها مفهوم پرداخت های دیجیتال آفلاین را متحول می کنند. دوگانگی بین CBDCهای آفلاین و آنلاین بازتاب تغییر گسترده‌تر به سمت یک جامعه بدون پول نقد است، که بر شمولیت مالی و دسترسی، به ویژه در مناطقی که به دلیل دورافتادگی جغرافیایی محدود شده‌اند یا فاقد زیرساخت‌های ارتباطی و نیرو قوی هستند، تأکید می‌کند.

از آنجایی که این مقاله انواع CBDCها را تشریح می‌کند، سیستم پرداخت آفلاین به عنوان یک اصل مهم ظاهر می‌شود و تراکنش‌ها را بدون اتکای مداوم به اینترنت امکان‌پذیر می‌سازد. این ویژگی با اصول CBDC خرد مطابقت دارد و به اهداف کلیدی خط‌مشی می‌پردازد و دسترسی عمومی به پول بانک مرکزی را تضمین می‌کند. ادغام پرداخت‌های آفلاین CBDC ممکن است محوری باشد و راه‌حلی همه‌کاره برای تراکنش‌های همتا به همتا و پرداخت‌های مرزی ارائه می‌دهد و انعطاف‌پذیری مالی را در عصر مبتنی بر فین‌تک فراهم می‌کند.

در نهایت، قدرت تغییردهنده CBDCها ممکن است در توانایی آنها برای پل زدن با قلمرو تراکنش های آنلاین و آفلاین، بازتعریف چشم انداز پرداخت‌های دیجیتال باشد. CBDCها مسیری را به سمت آینده مالی فراگیرتر، نوآورانه تر و مرتبط تر ترسیم می‌کنند. در این دوره از بانکداری تلفن همراه، کیف پول‌های دیجیتال و هویت‌های دیجیتال در حال تکامل، CBDCها به عنوان شاهدی بر تکامل مداوم سیستم‌های پرداخت جهانی ما هستند.